Türkiye Diyabet Vakfı tarafından çıkarılan Diyabet Tanı ve Tedavi
Rehberi Ağustos 2019’da en güncel hali ile yayınlandı. Bu rehberde
diyabetin önlenmesi, tedavisi ve diyabetle beraber ortaya çıkan
çeşitli hastalıkların engellenmesinde beslenme ve egzersizin önemi
bir kez daha vurgulanmaktadır.
Rehbere göre diyabetli bireylerin ihtiyaçlarına ve tercihlerine göre
hedeflerine ulaşmaları için; Akdeniz tipi beslenme modeli,
hipertansiyonu durdurmaya yönelik beslenme ve bitkisel besinlerin
ağırlıklı olduğu diyetler gibi çeşitli sağlıklı yöntemler
bulunmaktadır. Önerilen çeşitli programlarda öncelik sağlıklı
diyetin sürdürülebilir ve uygulanabilir olmasıdır. 2019 güncel
kılavuzu ayrıca diyabetli hastalarda sürdürülebilir ve en güvenli
tedavi yönteminin Diyetisyen kontrolünde yapılan yaşam tarzı
değişikliği olduğunun altını çizmektedir.
TIP 2 DIYABETIN GELIŞIMINI ÖNLEMEK İÇIN SAĞLIKLI BESLENME ŞART
Tip 2 diyabet gelişmeden önce bireylerde 5-15 yıl kadar uzun bir
belirti göstermeyen prediyabet dönemi başlar. Bu nedenden dolayı
öncelikli hedef her zaman için prediyabet tanısı almış bireylerde
tip 2 diyabetin gelişmesini önlemektir. Bu noktadaki en önemli
kısım bireysel bir tedavi izlenmesidir. Diyette kalori alımının ve
yağ miktarının azaltılması buna ek olarak ise fiziksel aktivitenin
arttırılmasıyla vücut ağırlığının %5-7’si oranında kilo
kaybı hedeflenir. Bu hedefe ulaşmanın sırrı ise yaşam tarzını
değiştirmekten geçer. Yaşam tarzı değişikliği sadece kan şekeri
üzerinde değil tüm risk faktörleri üzerinde olumlu etki gösterir.
Sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek ve kan şekeri kontrolünü
sağlamak için diyabet hastaları aşağıdaki önerilere dikkat
etmelidir:
* Diyabetli bireyler 2-3 ana öğün ve 2-4 ara öğün olmak üzere
günde en az 4 öğün yapmalıdır.
* Sağlıklı beslenme alışkanlığı kazanırken besinlerin
kalitesi ve besleyici olma durumu ön planda olmalıdır.
* Günlük alınan karbonhidrat, protein ve yağ alımı dengeli
olmalıdır.
* Alınan karbonhidratların çoğunluğu diyet lifi yüksek
besinlerden oluşmalıdır. Diyet lifinden zengin bulgur, tam buğday
ekmeği, kepekli pirinç, integral makarna gibi tam tahıllar
tüketilmelidir. Haftada en az iki kez kuru baklagiller ve günde en az
400 gram çeşitli sebze, meyveler beslenmeye mutlaka eklenmelidir.
* Kardiyovasküler rahatsızlıklar ve metabolik sorunlarda başrol
oynayan yağ seçimi diyette çok önemlidir. Tüketilen yağın türü,
tüketilme miktarından daha önemlidir. Doymamış yağlardan zengin,
doymuş yağdan olabildiğince sınırlı bir beslenme modeli
sağlanmalıdır.
* Diyetteki yağ alımının büyük kısmını zeytinyağı, ceviz,
fındık gibi tekli doymamış yağ kaynaklarından oluşturmalıdır ve
trans yağ içeren paketli ürünler tüketilmemelidir.
* Rafine karbonhidrat ve şeker alımı kısıtlanmalı onların
yerine sebze, kurubaklagil, meyve ve süt ürünleri tercih edilmelidir.
* Öğün planlarken karbonhidrat kısıtlaması varsa, bireylere
karbonhidrat sayımı eğitimi verilmelidir.
* Doyma hissine katkısından dolayı yüksek proteinli beslenme
yararlıdır. Bu nedenle proteinden zengin süt ve süt ürünleri,
yağsız veya az yağlı et, tavuk, balık yeterli tüketilmelidir.
(Böbrek rahatsızlıkları yaşayanlar için önerilmez.)
* Alkol ve sigara diyabetli bireylerin kesinlikle uzak durması
gereken maddelerdir.
* Her gün en az 30 dakika tempolu yürüyüş yapılmalıdır.
