Doğumdan sonra yaşamın ilk günlerinden itibaren
içtikleri sıvılar büyüme, gelişme ve genel sağlıkları üzerinde
büyük bir etkiye sahiptir. İlk 6 ay çocuk yalnızca anne sütü
tüketimi ile sıvı gereksinimlerinin karşılanması önerilirken
ilerleyen aylardaanne sütüne ek olarak sebze çorbaları, meyve suyu
ve süt ürünleri gibi birçok içecek çocukların hayatına girerek
sıvı ihtiyaçlarına da destek olmaktadır.Peki hangi içecek
çocuklar için sağlıklıdır, hangilerinden kaçınılmalıdır?
Hangi içeceğe, ne zaman, ne miktarda başlanmalıdır?Bu hafta
annelere çocuklarınızın büyüme döneminde içebilecekleri en
sağlıklı sıvı besinlerin ne olduğunu ve ne zaman hangi sıvı
besine ne miktarda başlamaları gerekiyor konusunu açıklamak istedim.
İlk defa 2018 yılında Amerikan Beslenme ve Diyetetik
Akademisi, Amerikan Pediatri Akademisi, Amerikan Pediatrik Diş
Hekimliği Akademisi ve Amerikan Kalp Derneği işbirliği ile
oluşturulan bir komitenin çocuklarda doğru sıvı tüketimi ile
ilgili bir kılavuzunun sonuçları Eylül 2019 tarihinde
paylaşıldı.İşte kılavuzdan en çarpıcı detaylar.
6 AYDAN KÜÇÜK BEBEKLERDE EK SU TÜKETIMINE GEREK YOK
0-6 aylık bebeklerin anne sütünden aldıkları sıvı, günlük
sıvı ihtiyacının karşılanması için yeterlidir. Burada annenin
dikkat etmesi gereken ilk kritik konunun bebeğe emzirme süresince
ilave olarak çocuğum susamıştır diyerek su vermesine gerek
bulunmamaktadır. Çünkü anne sütünün içerisindeki su miktarı
bebeğin günlük ihtiyacı için yeterlidir. Bu sağlık kuruluşları
yeterli anne sütü alan bebeğe ilave suyu annenin vermesinin bebeğin
emzirme süresinin kısalmasına hatta anne sütünün azalmasına neden
olabileceği uyarısını yapmaktadır.
6-12 ay arasındaki bebeklerde ek besinler arasında su verilebilir.
Verilecek suyu kaşıkla veya bardakla bebeğin motor gelişimine göre
ayarlamak annenin becerisine bağlıdır. Kaşık veya bardakla güvenli
ve bebeğin genzine kaçmayacak şekilde oturur pozisyonda başı dik
bir şekilde verilmesi bebeğin gelişimine katkı sağlamaktadır. Bu
dönemde günde 1 çay bardağı ile 1 su bardağı arasında suya
ulaşmak yeterlidir, ancak bu miktar verilen anne sütünün veya anne
sütü olmadığında verilen süt bazlı mamanın yerine geçmemelidir.
1-3 yaş arasındaki çocukların sıvı ihtiyacı yaşadığı
bölgeye, mevsime ve fiziksel aktivitesine bağlı olarak değişmekle
birlikte günde 1-4 su bardağı, 4-5 yaş arası çocuklarda ise 1.5-5
su bardağı su tüketimi önerilmektedir.
Çocuklar İçin Devam Sütü Mamaları Önerilmiyor
Destekleyici mama, bir diğer adıyla geçiş
formülaları 9-36 aylık çocuklarda kullanılan toz mamalardır. Bu
toz mamalar genellikle süt tozu, mısır şurubu, tatlandırıcılar,
bitkisel yağ ve ilave vitamin ve minerallerden oluşan içeceklerdir.
İnek sütünden daha fazla sodyum ve daha az protein içerirler.
Sağlıklı İçecekler Teknik Raporu bu mamaların tüketimini
önermemektedir. Çünkü 6 ay 2 yaş arasında uygun ve yeterli
miktarda ek besinlerle desteklenen anne sütü bebeğin tüm besin
ihtiyaçlarını karşılamak için yeterlidir. Ayrıca çocukların
beslenmesine fazladan şeker ve kalori sağladığı için emzirmeye
devamın önüne geçebilir. 2 yaş sonrasında da yine sağlıklı ve
dengeli bir beslenme devam ettiğinde bu mamalar ek herhangi bir
besinsel fayda sağlamayacaktır.
1 YAŞ ALTINDAKI ÇOCUKLAR İNEK SÜTÜ İÇMEMELI
1 yaşından küçük çocukların bağırsaklarında kazein
proteinin sindirim sistemi kanamalarına neden olabileceği için inek
sütü içimi önerilmemektedir. Fakat 1 yaş sonrası her sağlıklı
çocuğun optimal büyüme ve gelişmesi için yeterli miktarda inek
sütü tüketimi önerilmektedir.
1-2 yaş arasındaki çocuklar şeker içermeyen normal süt,
pastörize, tam yağlı inek sütünden günde 2-3 su bardağı kadar
tüketmelidir. Raporda ailesinde obezite veya kalp hastalığı
öyküsü olan çocukların az yağlı veya yağsız süt içebileceği
bildirilmiştir.
2-3 yaş arası çocuklar için günde 2 su bardağı kadar, 4-5 yaş
arası çocuklar için ise günde 2,5 su bardağı süt tüketimi
önerilmektedir. Çünkü aşırı süt tüketimi olan çocuklarda
demir eksikliği anemisinin de fazla olması nedeniyle çocukların
midelerini sadece sıvı besinlerle doldurmamak adına yeterli süt
tüketiminin önemi raporda vurgulanmaktadır.
SOYA SÜTÜ BÜYÜMEYI TEŞVIK ETMEZ
Bitki bazlı olansoya, pirinç, fındık, badem,
Hindistan cevizi ve yulaf sütü gibi süte aslında alternatif olmayan
fakat D, B12 vitaminleri ve kalsiyum ile zenginleştirilerek hazırlanan
içeceklere de süt tanımı yapılabilmektedir. Aslında bu içecekler
hayvansal kaynaklı fonksiyonel özelliği vücut için mükemmel kaynak
olan sütlere eşdeğer değildir. Bu bitkisel ve süt olmayan
içecekler marketlerde şekersiz veya şeker eklenmiş formda
satılmaktadır. Ve rapor bitkisel bazlı bu içecekleri 1-5 yaş arası
çocuklar için önermemektedir. Çünkü kalsiyum, D vitamini gibi
besin öğeleriyle zenginleştirilmiş soya sütü olsa dahi bitkisel
içecekler, hayvansal sütler kadar yüksek sindirilebilirliğe sahip
değildir ve vücutta yeterince kullanılamazlar. Raporda yalnızca
laktoz intoleransı veya süt alerjisi olan çocuklarda şekersiz ve
zenginleştirilmiş bitkisel içeceklerin kullanımının iyi bir seçim
olacağı da bildirilmiştir.
1-5 YAŞ ARASI ÇOCUKLAR HAZIR MEYVE SULARI SAKINCALI
Tüm çocuklar için katkı maddesi ve ilave şeker içeren
hazır meyve sularının tüketimi kesinlikle önerilmemekte ve
sağlıklı büyüme içinde yararı bulunmamaktadır. Rapor doğal taze
meyveden sıkılan sadece portakal ve havuç gibi meyve sularını ilave
şeker ve herhangi bir katkı maddesi koymadan yaşa göre maksimum
alım düzeyi belirlemiştir. Raporda 1 yaş altı çocukların taze de
olsa meyve suyu öncelikli içecek arasında olmaması gerektiği
bildirilmektedir. 1-3 yaş arasındaki çocuklarda günde 1 çay
bardağı, 4-5 yaş arası çocuklarda ise 1 su bardağı doğal ve taze
meyve suları içebilir. Meyve suyu yerine çocuğa taze, mevsiminde
meyveler uygun miktarda verilmelidir.
Şekerli İçecekler Çocukların Hiçbir Zaman Tercihi Olmamalı
Çocukların büyüme ve gelişimi için en önemli
yaşlar olan 0-5 yaş arası dönemde kolalı içecekler, gazoz, şeker
içeren meyveli maden suları, hazır meyve suları, hazır limonatalar,
şekerli gazsız yapay içecekler ve aromalı sütler gibi şeker
içeren içeceklerin tüketimi çocukların iştahını olumsuz
etkileyerek çeşitli besin öğelerinin eksik alımıyla
sonuçlanabilir. Güncel bilimsel araştırmalar, şekerli içeceklerin
olumsuz sağlık etkilerine dair güçlü kanıtlar
göstermektedir.Erken çocukluk döneminde şekerli içeceklerin
içilmesi; diş çürükleri,kötü beslenme alışkanlıkları, obezite
ve yaşamın ilerleyen yıllarında ise kronik hastalıklara yakalanma
riskinin artışıyla ilişkilidir. Bu nedenle 5 yaş altındaki
çocuklarda şekerli tüm içeceklerin tüketimi kısıtlanmalıdır.
0-5 Yaş Arası Çocuklar Light Kolalı İçecek,Gazoz, Soğuk Çay İçecekleri İçirmeyin
Çocuklar şeker içerenler yerine daha masum görünen
kalorisiz, şekersiz olarak geçen light içecekleri tüketebilir mi?
Rapordaki cevap hayır. Kalorisiz veya light kategorisine giren
içecekler sakarin, aspartam, neotam, asesülfam, advantam, stevia,
keşiş meyvesi gibi çeşitli tatlandırıcıları içermektedir.
Düşük kalorili tatlandırıcılar için besleyici olmayan
tatlandırıcılar, yapay tatlandırıcılar, şeker ikameleri ve şeker
alternatifleri gibi isimler de kullanılmaktadır. Bazı içecekler
“yapay tatlandırıcı yok” olarak etiketlense de yapay tatlandırıcı
olarak kabul edilmeyen ancak bir tür düşük kalorili tatlandırıcı
olan stevia veya keşiş meyvesini içeriyor olabilir. Tüm bu
tatlandırıcıların uzun vadede sağlığa etkileri ile ilgili
tutarlı bir kanıt yoktur. Fiziksel ve zihinsel sağlığın
gelişiminin temelini oluşturan çocukluk döneminde bu içeceklerin
sağlıklı beslenme içerisinde yeri yoktur. Bu nedenle 0-5 yaş arası
çocukların hepsi düşük kalorili veya light kategorisine giren
gazlı ve gazsız tüm içeceklerden kaçınmalıdır.
Çay, Kahve Gibi Kafeinli İçecekler de Çocuklar İçin Uygun Değil
Çalışmalar küçük çocuklarda kafein alımlarının
düşük olduğunu göstermektedir. Ulusal Sağlık ve Beslenme
İnceleme Anketi (NHANES) 2015-2016’ya göre 2-5 yaş arası yalnızca
çocukların %10’unun kafein içeren çay, kahve gibi kafein içeren
içecekleri tüketmektedir. Küçük çocukların kafein alımı için
şu anda nicel bir öneri bulunmamakla birlikte, Amerikan Pediatri
Akademisi tarafından ve Sağlıklı İçecekler Teknik Raporu’nda
çocukların kafein tüketmemesi tavsiye edilmiştir.
