Kan grubuna göre diyet olur mu demeyin. Ben de ilk
duyduğumda 4 yıl okuduğum lisans eğitiminde hiç duymadığım bu
diyet sistemine nasıl yorum yapacağımı şaşırmıştım. Ve hemen
klinik beslenme anlatan hocama dönüp sormuştum. ”Hocam kan grubuna
göre bir diyet, bir beslenme tedavisi veya herhangi bir yiyeceğin
belirli bir kan grubuna göre ayrışması konusu olabilir mi?”
demiştim. Hocamın yanıtı hala kulaklarımdadır. Kan grubuna göre
bir beslenme tedavisinin kabul edilebilmesi için PubMed dediğimiz
tıbbın ana yasası olan bilimin kalbinin attığı bu ortamda
yayınlanmış olması gerekir diye yanıt vermişti. Ve ilk işim daha
internetin bile yeni yaygınlaştığı o dönemde PubMed’e girdim kan
grubuna göre diyeti arama motoruna yazdığımda sonuç 0 idi. Kasım
2019 itibariyle baktığım zaman 2 adet yayın görünmekte, fakat bu
yayınların içine baktığımızda kan grubuna göre diyetin
savunulduğu üzere kalp damar hastalıkları gibi kronik hastalıkları
önlemede ve sağlığı korumada etkinliğinin olmadığı
bildirilmektedir. O zaman iddiaları ve gerçekleri sizlere daha
detaylı açıklamak, en azından bu diyeti uygulamak isteyen kişiler
için koruyucu sağlık hizmetlerinden olan doğru beslenmeye yönelmeyi
sağlayabilecektir.
KAN GRUBUNA GÖRE DİYET NEDİR?
Kan grubuna göre diyet ilk olarak 1996 yılında
naturopati uzmanı bir hekim olan Peter D’Adamo tarafından ortaya
atılmıştır. D’Adamo yediğimiz yiyeceklerin kan grubumuza göre
kimyasal olarak tepki verdiğini ve kan grubu için tasarlanmış bir
diyet uygulandığında vücudun yiyecekleri daha verimli bir şekilde
sindirebileceğini savunmaktadır. Bu sayede diyetin kilo vermeyi
kolaylaşacağını, enerjiyi artacağını ve kalp hastalıkları gibi
kronik hastalıkların önlenmesine yardımcı olacağını iddia
etmektedir. Bu nedenle kan gruplarına göre zayıflamak için besin
seçimi ve aktivite düzeyi hakkında önerilerde bulunmuştur. D’Adamo
kan grubuna göre diyetin nasıl uygulanacağı, hangi besinlerin,
baharatların, vitamin ve mineral takviyelerinin, hangi egzersizin
yapılması gerektiğini anlatan ‘Eat Right 4 Your Type’ adında da bir
kitap çıkarmış ve New York Times’da en çok satan kitaplar arasında
yer almıştır, hızla popüler olmuştur. Oysa bu diyet tarzının da
besin gruplarını kısıtlayan diğer diyetlerden farkı yoktur.
BU DİYETE GÖRE HANGİ KAN GRUBU NASIL BESLENMELİ?
0 KAN GRUBU: 0 kan grubuna sahip bireyler yağsız et,
tavuk, hindi ve, balık gibi yüksek proteinli besinlerden yoğun
beslenmesi gerektiğini belirtmektedir. Buna ek olarak sebze ve
meyveleri bol miktarda ancak tahıl ve baklagilleri ise mümkün
olduğunca sınırlandırmalıdır. İdeal kilo vermesi için de; deniz
mahsülleri, kırmızı et, brokoli, ıspanak ve zeytinyağı gibi
spesifik bazı besinlerin en iyi tercihler olduğunu söylemektedir. Ve
son olarak bu kan grubuna sahip olan bireyler buğday, mısır ve süt
ürünlerinden kesinlikle kaçınması gerektiğini iddia etmektedir.
D’Adamo ayrıca 0 kan grubuna sahip bireylerin mide sorunlarına daha
yatkın olduğunu savunur ve hassas mideleri için çeşitli besin
takviyelerini de önermektedir. Ayrıca 0 kan grubundan olan kişilere
bisiklete binme, koşu gibi yüksek yoğunluklu aerobik egzersiz
önerilmektedir.
A KAN GRUBU: A kan grubundan olan bireylerin
zayıflaması için ise sebze ve meyveler, ananas, zeytinyağı, soya,
deniz ürünleri, hindi eti ve kepekli tahıllar ideal besinlerdir. Kilo
kaybı için bu bireyler süt, buğday, mısır ve Meksika fasulyesinden
kaçınmalıdır. Bunun yanında A kan tipine sahip bireylerin düşük
yoğunluklu aktiviteleri seçmeleri ve meditasyonu da fiziksel
aktivitenin bir parçası haline getirmeleri önerilmektedir. Bu kan
grubu için tai chi ve yoga uygun aktivitelerdir.
B KAN GRUBU: B kan grubundan bireyler et, yeşil
yapraklı sebzeler, meyve, yumurta, süt ürünleri, yumurta, deniz
ürünleri, tahılları, karaciğer ve meyan çayını içeren bir
diyetle zayıflamalıdır. Ancak tavuk, mısır, yer fıstığı ve
buğdaydan uzak durmalıdır.
AB KAN GRUBU: AB kan grubuna sahip bireyler ise süt,
soya fasulyesi, kuzu eti, balık, tahıl, sebze ve meyvelerden
yemelidir. Kilo kaybı için soya, deniz ürünleri, yeşil sebzeler en
iyi tercihtir. Fakat mısır, tavuk, karabuğday ve Meksika
fasulyesinden kaçınmalıdır. Bunun yanında D’Adamo AB kan grubuna
sahip bireylerin mide asiditesinin düşük olma eğiliminde olduğunu
ve bu nedenle tütsülenmiş et ürünleri, kurutulmuş etler, alkol ve
kafeinden kaçınmalarını önermektedir.
TÜM KAN GRUPLARI İÇİN ÖNERİLER: Her tip kan grubu
için işlenmiş yiyeceklerden uzak durulması uyarısı verilmektedir.
Özellikle kurabiyeler, krakerler, cipsler, tatlandırıcılı ve
şekerli bütün besinler önerilmemekle birlikte organik besinlerin ön
plana çıkarılması tercih edilmektedir.
KAN GRUBUNA GÖRE BESLENMENİN ÇIKIŞ NOKTASI
0 kan grubunun avcı toplayıcı olan en eski
insanların, hayvansal protein bakımından yüksek diyetlere sahip ata
kan grubu olduğunu bu nedenle hayvansal besinlerden ağırlıklı bir
beslenme modeliyle yaşam sürmelerinin sağlık açısından yarar
sağladığı düşünülmektedir. A kan grubunun ise insanlar tarıma
başladıklarında ve daha çok vejetaryen tarzı beslendiklerinde
geliştiği savunulur ve bitkisel besinleri ön planda tutulur. B kan
grubuna sahip bireylerin, süt ürünleri tüketiminden
faydalandıkları düşünülmektedir, çünkü bu kan grubunun göçebe
kabilelere dayandığı düşünülmektedir. Son olarak, AB kan grubu
olan bireylerin, A ve B grubu için önerilenlerin orta düzeyinde olan
bir diyetten yararlandıklarına inanılmaktadır. Ancak bu teorilerin
çoğuna bilim meydan okumuştur. Ayrıca kan grubu ile sindirim
arasında bir bağlantıyı kanıtlayan hiçbir bilimsel çalışma
yoktur.
KAN GRUPLARI İLE HASTALIKLAR ARASINDA BİR BAĞLANTI VAR MIDIR?
A, B, 0 kan grupları ve hastalıklar arasındaki
bağlantıyı inceleyen bilimsel çalışmalarda farklı kan grubuna
sahip kişilerin bazı hastalıklara yakalanma riskinin daha yüksek ya
da düşük olabileceğine dair kanıtlar bildirilmiştir. Örneğin 0
kan tipine sahip bireylerde kalp damar hastalığı riski diğer kan
gruplarına sahip bireylere kıyasla daha düşük fakat mide ülseri
riski daha yüksektir. B kan grubuna sahip bireylerin ise tip 2 diyabet
riski 0 kan grubuna sahip bireylerden daha düşüktür. Bu nedenle AB0
kan grubu sisteminin bir bireyin belirli hastalıklara karşı
duyarlılığını belirlemede rol oynaması muhtemeldir. Ancak bunun
diyetle ilgisini gösteren hiçbir çalışma yoktur.
BİLİMSEL ÇALIŞMALAR NE DİYOR?
2013 yılında the American Journal of Clinical
Nutrition’da yayınlanan, dünyadaki tüm tıbbi literatürü analiz
eden derleme çalışması kan grubu diyetinin sağlığa faydalı
olduğuna dair hiçbir bilimsel çalışma bulamamıştır. 2014
yılında PLoS One adlı bilimsel dergide yayınlanan çalışmada 1455
kişinin kan grubuna göre diyet uygulamanın kalp damar sağlığını
etkileyen parametreler üzerindeki etkisini incelemiştir. Sonuçta A
kan grubuna sahip kişiler için önerilen bol sebze, meyve içeren bir
diyetin kolesterol ve kan basıncı gibi kardiyometabolik risk
faktörlerinde iyileşme sağladığı bulunmuştur. Ancak bu gelişme
yalnızca A kan grubuna sahip olan bireylerde değil, A tipi yani
bitkisel ağırlıklı beslenen herkeste görülmüştür. Bu da kan
tipine göre diyet savunusunun gerçekçi olmadığını
göstermektedir.
BELLİ KAN GRUPLARI LEKTİN İÇEREN BESİNLERDEN SAKINMALI MI?
Lektin baklagiller, buğday ürünleri, domates, yer
fıstığı ve kaju, patlıcanda yoğun miktarda bulunan, tohumları
böcek ve zararlı organizmalardan koruyan şeker bağlayıcı
proteinlerdir. D’Adamo teorisine göre lektinlerin, bireyin kan grubu
ile uyumlu olmaması durumunda kırmızı kan hücrelerinde kümeleşme
gerçekleşmektedir. Ancak bu konuyla ilgili yapılan bilimsel
çalışmalarda yalnızca çiğ baklagillerdeki küçük bir lektin
yüzdesinin belirli kan türüne özgü böyle bir etki
oluşturabileceğine dair kanıtlar vardır. Bu da anlamsızdır,
çünkü baklagilleri tüketmeden önce ıslatıp pişirdiğimizde
lektinler kaybolmaktadır. Bununla birlikte genel olarak lektinler tüm
kan gruplarındaki bireyleri etkileyebilmektedir. Kısacası kan grubuna
göre lektin içeren besinlerin diyetten çıkarılması mantıklı
değildir.
KAN GRUBUNA GÖRE DİYET UYGULANMALI MI?
Kan tipine göre diyet kısıtlayıcı bir uygulamayı
gerektirir ve kişisel tercihleri göz ardı eder. Bireye özgü ve
uygulanabilir değildir. Ayrıca organik besinler ve takviyeler de
ekstra para harcamanıza neden olur. Kan tipine göre beslenmenin
sindirimi kolaylaştırdığı, enerjiyi artırdığı veya kronik
hastalıklardan koruyucu olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur. Kan
grupları ile sindirim sistemi arasında vücutta metabolik bir ilişki
bulunmamaktadır. Kan grupları ile yiyecek seçimi ve fiziksel aktivite
önerileri arasında da bağlantı yoktur. Bu nedenle bir beslenme
uzmanı olarak bu diyetin uygulanmasının mantıklı olmadığını
açıkça söyleyebilirim.
