Besinler hem vücudun enerji kaynağı hem de bedenimize sağlık katan doğa mucizeleridir. Doğru besin seçimleri hayat kalitesini yükseltmek, hastalıkları önlemek, genç ve dinç kalmak için en önemli unsurlardan biridir. Tüm organlarımız görevlerini devam ettirmek için besinlere ihtiyaç duyar ki bunlardan biri de beslenmeyle doğrudan bağlantılı olan gözlerimizdir. Gözle ilgili problemler yetersiz beslenme sonucunda hızla kendini gösterir. Yaşla birlikte görmede azalma, göz kuruluğu, katarakt, sarı nokta hasarı ile oluşan makula dejenerasyonu doğru besin seçimi yapmadığınızda karşımıza çıkacak en önemli problemlerdir. Göz sağlığını
koruyan, süper antioksidan nitelikteki besin öğelerinden zengin beslenerek tüm bu problemlere karşı korunmak ise çok kolay. Hepimizin bildiği A vitamini öncü maddesi beta karoten dışında omega-3, folat, B12, C ve E vitaminleri, selenyum, çinko ve bakır sağlıklı gözler için kanıtlanmış yararlara sahip besin öğeleri. Bunlara ek olarak ön plana çıkan bir diğer gözü koruyan bileşen lutein ise adeta son dönemlerin parlayan yıldızı.
Çevresel Etmenler ve Beslenme Göz Sağlığında Etkili
Görme bozuklukları dünya çapında önemli ve sık
karşılaştığımız sağlık sorunlarından birisi. Katarakt, glokom,
diyabet kaynaklı göz retina hasarı, makula tabakası hasarı gibi
birçok hastalık hem hayat kalitesini olumsuz etkiler hem de
hastalığın ilerlemesi görme kaybı için risk teşkil eder.
Sağlıklı bir görme işleminde, göz lensi ışığı toplar ve
beynin işleyebileceği bir görüntü oluşturarak retinaya odaklar.
Genetik faktörler veya oksidatif stres, aşırı ışık maruziyeti,
yetersiz beslenme, sigara içme gibi çevresel bileşenler lensi ve
retinanın merkezi bölümünde yer alan makula tabakasına hasar
vermesi görme sorunlarına neden teşkil edebilir. Bu nedenle cam gibi
gözlere sahip olmak için vitamin, mineralleri ve antioksidan öğelere
beslenmenizde yer vermenizi, gözünüze hasar verebilecek ışığın
olduğu ortamlardan kaçınmanızı, sigaradan ve sigara içilen
ortamlardan uzak durmanızı öneririm.
Lutein Nedir?
Lutein antioksidan özellikteki karotenoid sınıfında yer alır. Yağda çözünen bir moleküldür, sarıyla kahverengi arası bir renge sahiptir. Yeşil yapraklı ve sarı – turuncu sebze ve meyvelerde yüksek miktarda bulunur. Lutein göz sağlığında görevli diğer bir molekül olan zeaksantin ile birlikte gözün retina tabakasında yer alır. Bu iki molekül retinadaki mavi ışığın %90’ını emer, görme yeteneğini geliştirir, göz tabakalarına zarar veren serbest radikallerin aktivitesini engeller, göze gelen zararlı ışınların etkisinden gözü korur, göz hastalıklarını önler ve görme keskinliğini artırır. Bilimsel araştırmalar luteinin zeakstantin ile birlikte yaşa bağlı gelişen maküler dejenerasyonun ve kataraktta etkili olduğunu gösterir. Bununla birlikte bazı çalışmalar luteinin diyabet tedavisinde, bilişsel durumun iyileştirilmesinde, servikal, meme, özofagus, prostat, akciğer ve kolon kanserlerinin önlenmesinde ve kalp damar sağlığını geliştirmede de yarar sağlayabileceğini göstermektedir.
Kalbi ve Cildi De Koruyor
Lutein vücudumuzdaki diğer bir antioksidan olan glutatyonun geri dönüşümüne yardımcı olduğundan, hücre hasarı oluşturan oksidanlara karşı iki kat güçlü bir moleküldür. Vücut proteinlerini ve DNA’yı hücresel hasardan korur. Bu etkileri kanser hücrelerinin çoğalma yeteneklerini baskılayabilmekte, LDL kolesterolü azaltarak damarlarda plak birikimini önleyici ve kalp hastalıkları riskini azaltıcı etki oluşturabilmektedir. Ayrıca çalışmalar luteinin ultraviyole ışınların etkisinden deriyi koruduğunu, cilt kuruluğunu önlediğini de desteklemektedir.
Luteini Besinlerden Sağlayın
Vücutta lutein üretilmez bu nedenle luteini besinlerden sağlamamız
gereklidir. Ebegümeci, kuşkonmaz, kereviz, maydanoz, ıspanak,
ısırgan otu, lahana, kabak, rezene, pazı, dereotu, nane, tere,
semizotu, roka, havuç, çarliston, yumurta, avokado, durum buğdayı,
mısır, böğürtlen, kivi, ahududu, incir, üzüm, Antep fıstığı
gibi pek çok besinsel kaynakta yer alır. Lutein için önerilen resmi
bir tüketim miktarı yoktur. Ancak bilimsel araştırmalar gözü
koruyucu ve sağlığı geliştirici etki için günde en az 6 miligram
tüketimin fayda sağladığını göstermektedir. Çeşitli, sebze ve
meyvelerden zengin bir beslenmede bu ihtiyacı besinlerle karşılamak
kolaydır. Yeşil yapraklı sebzelerin 1 porsiyonu yaklaşık 10
miligram, lahananın 1 porsiyonu 9 miligram kadar lutein sağlar. Lutein
yağ varlığında vücutta daha kolay emildiğinden lutein içeren bu
sebzeleri özellikle zeytinyağı ile pişirmenizi, salatalarınıza
zeytinyağı, avokado ve çiğ kuru yemişleri ekleyerek tüketmenizi
öneririm. Yumurta luteinin yanında zeaksantin içeriğine de sahip
olduğundan göz sağlığı için en önemli besindir. Bilimsel bir
araştırma hafta boyunca her gün yumurta tüketiminin kan lutein
seviyesini % 26, zeaksantin seviyesini %38 oranında artırdığını
göstermiştir. Bunun yanında yumurtadaki lutein bitkisel kaynaklardan
daha yüksek biyoyararlılığa sahiptir. Bu nedenle göz sağlığı
için olmazsa olmaz besin yumurtadır.
Besin Takviyesi Olarak Lutein
Ulusal Göz Enstitüsü besinlerle yeterli alımın sağlanamaması
durumunda besin takviyesi olarak lutein kullanılmasının göz
sağlığını olumlu etkilediğini söylemektedir. Yani eğer siz
sebze, meyveleri ve kuruyemişleri yeterli miktarda içeren bir
beslenmeye sahip değilseniz luteini takviye etmenizi öneririm.
Genellikle lutein için önerilen takviye dozu 6 ila 10 miligram olmakla
birlikte bilimsel çalışmalar günde 15 miligram takviye lutein
almanın güvenli olduğu gösterilmiştir. Ek olarak, hem takviye hem
de diyet kaynaklarından 20 mg kadar bir toplam günlük lutein
alımının iyi tolere edildiği ve herhangi bir yan etki
oluşturmadığını göstermektedir.
