Polikistik over sendromu, üreme çağındaki kadınların yüzde 5 –
18’inde görülen endokrin bir hastalıktır. Daha çok 30 yaş ve
sonrası kadınlarda görülen polikistik over sendromu hem genetik hem
de çevresel faktörlerle ortaya çıkar. Hastaların
yumurtalıklarında birden fazla kist bulunur ve yumurtalama fonksiyonu
bozulur. Polikistik over sendromlu kadınlarda, erkeklik hormonu olan
androjen yüksek miktarda salgılanır. Bu durum da adet
düzensizlikleri, doğurganlığın azalması, vücutta kıllanma gibi
şikayetlerin oluşmasına neden olur. Ayrıca androjen fazlalığına
bağlı olarak vücutta kan şekerini dengelemekte görev alan insülin
hormonu etkisiz hale gelir ve insülin direnci oluşur.
Obezite polikistik over sendromu için en önemli risk faktörüdür.
Fazla kilo sonucu artan yağ dokusu hormon dengesini bozar, androjen
artışına neden olur. Yapılan çalışmalar polikistik over sendromu
olan bireylerin yarısından fazlasının hafif şişman veya şişman
olduğunu ve bu hormonsal dengesizliğe beslenme tedavisi ile karşı
konulabileceğini göstermektedir.
POLIKISTIK OVER SENDROMU BELIRTILERI NEDIR ?
* Adet düzensizlikleri
* Kilo artışı
* Vücutta ( özellikle yüz bölgesinde ) aşırı tüylenme
* Ciltte kuruluk ve sivilce
* Saç dökülmesi
* Seste kalınlaşma
* Hormon dengesizlikleri
* Artmış kan şekeri seviyesi
POLIKISTIK OVER SENDROMU TEDAVISI
Polikistik over sendromu tedavi edilmezse şeker hastalığı, yüksek
tansiyon, karaciğer yağlanması, kısırlık, depresyon ve anksiyete
bozuklukları, uyku apnesi gibi ciddi hastalıklara yol açabilir. Bu
nedenle polikistik over sendromunun tedavisi ve hormon seviyelerinin
kontrol altına alınması büyük önem taşımaktadır.
Polikistik over sendromunun tedavisinde uygun beslenme planı ve
egzersiz ile ideal kilonun korunması, sağlıklı bir yaşam tarzının
benimsenmesi amaçlanır. Hastalığın tıbbi tedavisi ise kadın
doğum uzmanı tarafından kişiye özgü şekilde planlanır. Adet
düzeninin sağlanmasına ve hastalığın yol açtığı tüylenme ve
akne gibi sorunların önlenebilmesi için çoğu zaman doğum kontrol
haplarndanı ve adet döngüsü ile gebelikte rol oynayan kadınlık
hormonu olan progesteron tedavisinden faydalanılır. Bu tedavi yöntemi
aynı zamanda rahim iç tabakasının kalınlaşması ve buna bağlı
olarak oluşabilecek farklı hastalıkların önlenmesine de koruyucu
rol oynar. Ayrıca bireyde insülin direnci var ise antidiyabetik
ilaçlar, akne problemi varsa antibiyotik ve sivilce kremleri doktor
tarafından reçete edilebilmektedir. Çocuk sahibi olmak isteyen
kişilerde ise yumurta gelişimini sağlamaya yönelik ek bazı
tedaviler uygulanabilmektedir.
POLIKISTIK OVER SENDROMUNDA BESLENME ÖNERILERI
· Bilimsel araştırmalar bir kadının ağırlığının %5 –
10’u kadar bir kilo kaybı sağlandığında yeniden
yumurtlayabildiğini bildirmektedir. Bu nedenle uygun beslenme planı ve
egzersiz programı ile şişmanlığı önlemek, ideal ağırlığa
ulaşmak temel hedef olmalıdır.
· Beslenme tedavisinde kan şekerinin düzenlenmesi için
öğün atlanmamalı, günde en az 3 ana öğün, 2 ara öğün
yapılmalıdır.
· Glisemik indeksi yüksek olan şeker ve nişasta içeriği
yüksek kek, kurabiye, börek ve gofret, bisküvi gibi kan şekerini
hızla yükseltecek besinlerden uzak durulmalıdır. Bunların yerine
ara öğünlerde yulaf, süt, yoğurt, bal, pekmez, taze meyve, kuru
yemişler veya bunlarla hazırlanmış sağlıklı alternatif tatlılar
küçük porsiyonlarda tercih edilebilir.
· Kan şekeri kontrolünü sağlayan, diyet lif içeriği
yüksek, glisemik indeksi düşük olan sebze ve meyveler her gün en az
5 porsiyon, kurubaklagiller haftada en az 2 porsiyon ve tam tahıllar
her öğünde 1-2 porsiyon tüketilmelidir.
· Yeterli protein içeren beslenme modeli, insülin direncini
önlemeye yardımcı olur. Haftada 1 – 2 kez yağsız kırmızı et,
haftada en az 2 kez balık diğer günler tavuk veya hindi eti tercih
edilmelidir.
· Doymuş yağ kaynaklarından arındırılmış bir diyet
uygulanmalıdır. Kaymaklı süt ve süt ürünleri yerine az yağlı
olanları tüketmek, kızartma, tereyağı, kırmızı etlerin
görünür yağlarından mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.
Doymamış yağ asitlerinden zengin zeytinyağı, fındık, ceviz, badem
gibi kuru yemişler tercih edilmelidir.
· Omega 3 yağ asitleri insülin direncini, androjen
salınımını azaltarak polikistik over sendromu tedavisini
kolaylaştırır. Soğuk sularda yaşayan uskumru, sardalye, ringa,
somon gibi yağlı balıklar; bunun yanında keten tohumu ve ceviz gibi
bitkisel besinler de omega 3 içeriğine sahip değerli besinler
beslenmede mutlaka yer almalıdır.
· B 6 ve C vitaminleri ile çinko minerali progesteron
üretimini destekleyerek fayda sağlar. C vitamininden zengin limon,
turunçgiller, kivi, domates, yeşil biber, ıspanak, lahana; B6
vitamini içeren süt ürünleri, avokado, ıspanak; çinkonun en güzel
kaynakları deniz ürünleri, kırmızı et, hindi eti, tavuk eti,
yumurta, peynir, ceviz, yer fıstığı ve bulgur polikistik over
hastalarının tercih etmesi gereken besinlerdendir.
· Salamura besin, dondurulmuş ürünler ve konserve besinler
gibi tuz içeriği yüksek besinler tercih edilmemelidir.
· Alkol, enerji içeriği yüksek meşrubat ve hazır meyve
sularından kaçınılmalıdır.
· Su tüketimi günde en az 2-2.5 litre olacak şekilde
ayarlanmalıdır.
· Düzenli egzersiz önemlidir. Günde en az 30 dakika tempolu
yürüyüş, ağırlık kaybetmeye yardımcı olur.
· Stres, kan şekerini yükseltmekte ve yüksek düzeyde
seyreden kortizol, insülin direncini şiddetlendirmektedir. Bu yüzden
stres yönetiminin sağlanması tedavide büyük önem taşımaktadır.
